بیگانه: فیلمی که همچنان در بین جمعیت ایرانی طرفداران زیادی دارد
"بیگانه" یکی از فیلم‌های مشهور و برجسته‌ی سینمای ایرانی است که در سال ۱۳۶۸ توسط عباس کیارستمی ساخته شد. این فیلم براساس داستان کوتاهی از آلبر کامو به همین نام ساخته شده و به زیبایی و عمقی که در ساختار فیلم وجود دارد، شهرتی فراوان دارد. این فیلم نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان نیز شناخته شده است.
"بیگانه" داستان یک مرد جوان به نام "علی" است که پس از چندین سال در شهر دیگر، به روستای خود بازمیگردد. علی با رفتار و روابط خود به سرعت موجب ایجاد جدایی در جامعه میشود و در نهایت به قتل می‌رسد. در این فیلم کیارستمی موضوعاتی مانند دوگانگی شخصیت، فرهنگ جامعه، جنبه های اجتماعی نوین و انزوا را با استفاده از فضا و جلوه های بصری خود به نمایش می‌گذارد.
با توجه به پیام‌های فلسفی و اجتماعی موجود در این فیلم، علاوه بر شناخته شدن در جامعه ایران، به تبعیت از نسلی که در دهه ۶۰ بزرگ شد، در جامعه جهانی نیز شناخته شده است. بر خلاف سایر فیلم‌های سینمایی ایران دوره شاه، "بیگانه" به واسطه ارائه نگاهی نوین، با اصول اسلامی و عرفی جامعه آن زمان در تضاد قرار گرفت و این مسئله سبب شده است تا این فیلم به یک استیوال که برای نمایش در جشنواره کن درجه بندی شده است به جایگاهی خاص در تاریخ سینمای ایران دست یابد.
در کل "بیگانه" به دلیل ساختار شگرف و پیام‌های نوینی که در آن وجود دارد، همچنان برای جامعه ایرانی و سینماگران جهان یکی از فیلم‌های برجسته‌ی ایرانی است و خواهد ماند.
بررسی تحلیلی فیلم بیگانه: چرا این فیلم شاهکاری به حساب می‌آید؟
فیلم بیگانه که در سال ۱۹۷۶ توسط رئیس بزرگ سینمای جهان، اینگمار برگمن ساخته شد، شاید از معدود فیلم‌هایی باشد که در طولیان زمان چندین دهه‌ای نیز پستوال کنشنده خود را از دست نداده باشد و هنوز هم با جذابیت و ارزشی فراتر از دولت مرزهای کشور خودش (که در آن زمان جمهوری اسلامی بود) برای دیدن و تحلیل در دوران متفاوتی از سینما روی سینماهای جهانی نگه داشته شده‌است. در این مقاله به تحلیل ویژگی‌های سینمایی این شاهکاری هنری خواهیم پرداخت.
از ویژگی‌های برجسته که این فیلم را از دیگر فیلم‌های دوران خود متمایز می‌کند، نوآوری و بیشتر از همه، سبکی است که رئیس بزرگ بعد از برگشت از یک پرواز به کشورش (نروژ) متولد شد. در حالی که سبک تولید را دنبال می کرد، برگمن ابراز نارضایتی کرد که در بسیاری از فیلم‌ها، به خصوص فیلم‌های آمریکایی، نقطه نظر داوران فریب دهنده، تصویر روزمره و جهانی را به نمایش می‌گذارند. با شروع کار روی بیگانه، او تصمیم گرفت از این معماری سکولار و غیر آگاهانه، روحیات مترتب اسلامی را برای تعریف شخصیت‌های فیلم به کار ببرد.
داستان این فیلم دربارهٔ یک مرد اتیوپیاییست به نام احمد است که به «اعجاب انگیزترین شکل ممکن» به فرانسه می‌رود. تنها و بدون پشتیبانی، او شاهد تبعیض و نژادپرستی است که به طور متوسط در جامعهٔ فرانسوی به وجود می‌آید. با این حال، با وجود تعصب و بدخواهی همه اطرافیان خود، احمد تمام تلاش خود را می کند تا به علاقه‌مندی خود از جامعه فرانسوی به دست آورد. به طور مشکوک و با همکاری دوستان قاچاق، احمد به کار یکی از کارخانجات قند روی می‌آورد و در عین حال با یک زن جوان و زیبا به نام ماری استادیوم پاریس را می‌گرداند.
با استفاده از جلوه‌های دیداری و صوتی خوب و خلاقانه، برگمن برای درنظر گرفتن کلیت فیلم، مشخصات شخصیت‌ها و سراسر تجربه‌هایی که احمد متحمل میشود، به سردرگمی و درونی ابراز از ناهموار های حیات مدرنیته می‌پردازد. با تأکید بر عدم رابطه فاحش بین احمد و کارفرمای خود، برگمن کماکان خود را در یک ترس مذهبی و اجتماعی دامن‌گیر می‌بیند. در حالی که شخصیت‌های مختلف فیلم می‌کوشند تا او را مطابق با نظریات فرهنگی و سیاسی شان در قالب جامعه فرانسوی قوینت دهند، آخرين ديالوگ احمد در فیلم، از این سروداشتی‌های سرگردان، هویت به تلاش برای یک جایگاه استحکام پایدار برای خود، آزادی و معنویت خود است.
به طور خلاصه، ترکیب نوآوری، هنر، جذابیت و روحیهٔ انسانی غنی در فیلم بیگانه سبب شده‌است که این فیلم را یکی از شاهکارهای سینمای دنیا قرار دهد، به طوری که هنوز هم آثار بسیاری از آن الهام گرفته‌اند و در عین حال چندین دهه بعد همچنان خود را به عنوان یکی از برجسته‌ترین و مهم‌ترین آثار در تاریخ سینمای جهان حفظ می‌کند.
نمایش فیلم بیگانه در جشنواره‌های بین‌المللی: چرا این فیلم توجه بسیاری از دانشمندان و مختصران هنری را جلب کرد؟
فیلم بیگانه از کارگردان بزرگ فرانسوی، ژان لوک گدار، در سال ۱۹۷۷ ساخته شد و به سرعت به عنوان یکی از آثار برجسته دهه هفتاد، مورد توجه بسیاری از دانشمندان و مختصران هنری قرار گرفت. این فیلم در چندین جشنواره‌ی بین‌المللی سریالاورشی داون، هانوا، کن، نیویورک و استکهلم نمایش داده شده و در همه‌ی آنها با استقبال بسیاری از بینندگان و منتقدان مواجه شده است.
پویا و چالش‌برانگیز بودن مفهوم و مضمون این فیلم باعث شده تا جایگاه ویژه‌ای در قلب هنرمندان و دانشمندان هنر و رسانه‌های دنیا پیدا کند. موضوع پیچیده‌ی آن بر شناخت دغدغه‌ی ذهنی و روانی یک بیگانه که در جامعه‌ی انسانی عجیب و غریب به نظر می‌رسد، تمرکز دارد و باعث شده تا بسیاری از مخاطبان به مسائل مرتبط با جامعه، هویت و وابستگی‌های انسانی فکر کنند.
بخشی از موفقیت این فیلم به استفاده از تکنیک‌های جدید در روایت و ساختار داستان برمی‌گردد. گویا، هرچند داستان شخصی بیگانه به نظر می‌رسد، اما در واقع، این داستان یک شوک زیستی است که با ارائه زوایای جدید نگاهی نوین و شگفت انگیز به این مسئله دارد. به همین دلیل، بسیاری از دانشمندان هنر و رسانه‌های دنیا، فیلم بیگانه را یکی از بهترین آثار داسنمتیک تمام دوران تلقی کرده اند.
کاوشی در مضمون و محتوای فیلم بیگانه: به چه مفاهیمی وارد میشود؟
فیلم "بیگانه" یکی از فیلم‌های مشهور محمدرضا شجریان می‌باشد که در آن به مفاهیم مختلفی اشاره شده است. در این فیلم، مفاهیمی نظیر خانواده، قانون، اجتماع، مرگ و زندگی، دین و فرهنگ و... پرداخته شده است. مفهوم خانواده که بعنوان یک واحد اجتماعی مهم و نافذ معرفی شده است، در طول فیلم با فراگیر شدن واقعیت‌های مختلف تغییر می‌کند و به سمتی خلاف آنچه که در ابتدا معرفی شده بود، تحول می‌کند.
همچنین، مفهوم قانون در فیلم به شکل بارزی بیان شده است. مدتی که کودکان بدون هدایت یا نظارت بزرگسالان با یکدیگر بازی می‌کنند، در آن زمان قوانین در حالی که در نظر گرفته شده بودند، ناخشنودی سازنده ابهاماتی در خود پیدا می‌کنند. این موضوع به شکل جالبی، نحوه شکل‌گیری قوانین را در اجتماع را به تصویر می‌کشاند.
بنابراین، فیلم "بیگانه" به مفاهیم مختلفی مانند خانواده، قانون، اجتماع، فرهنگ، دین و... بستری را فراهم کرده است و در طول زمان که فیلم پیش می‌رود، به آنچه که در ابتدا به نظر می‌رسید، تحول می‌دهد. این فیلم، با بیان مفاهیمی چندگانه، یکی از مهم‌ترین فیلم‌ها در تاریخ سینمای ایران به شمار می‌رود و خالقان آن توانسته‌اند، با روایت داستان غنی و فرازمینی، مفاهیم نفیسی را به تماشاگران برسانند.
شخصیت‌پردازی افراد در فیلم بیگانه: تفکیک و روایتی شگرف
فیلم «بیگانه» به کارگردانی بزرگانی چون «عباس کیارستمی»، در سال ۱۳۳۱ ساخته شده است که با وجود گذشت چندین سال از ساختش، هنوز هم در فهرست برترین فیلم‌ها قرار دارد. این فیلم، به خوبی در شرایطی که جامعه در حال تحول و تغییر بود، شخصیت‌پردازی عمیقی از انسان‌ها و جوامع بشری ارائه می‌دهد.
فیلم «بیگانه» در دهه‌ی ۱۳۳۰ موضوع‌هایی بسیار پیچیده‌ای را مطرح کرد از جمله روابط خانوادگی، جنسیت، نژاد، فرهنگ و مذهب. در این فیلم، شخصیت‌های یک دهکده کوچک روستایی با یکدیگر در تضاد هستند و هر یک از آنها با خصوصیات دشوار خود به تصویر کشیده شده است.
شخصیت اصلی فیلم، علی خدایاری، که با خانواده‌اش برای تدفین پدرش به دهکده بازمیگردد، بطور کامل به تصویر کشیده شده است. وی در فیلم یک نحوه‌ی زندگی را دنبال می‌کند که با ارزش‌های روستایی در تضاد است. علی خدایاری به عنوان یک فرد شهری، در شهر تأثیراتی به دست آورده است که با عادات و رسوم روستایی در تضاد است. او به تنهایی برخی ارزش‌های خانوادگی را نگه داشته است در حالی که خانواده‌ی او به دلایلی، به هم پاشیده میشود.
در مقابل، شخصیت دیگری در فیلم وجود دارد، «حصاری». او به عنوان برادر کلان دهکده، باورهای تقلیدی از جنسیت و خانوادگی را پشتیبانی می‌کند. او ایدئولوژی‌های جنسی و سنت‌های خانوادگی روستایی را برای خود تصویر کرده است که با ارزش‌های شهری علی خدایاری کاملا در تضاد است.
به طور خلاصه، شخصیت‌پردازی در فیلم «بیگانه» به خوبی در شرایط پیچیده، جامعه و نظامات بشری توصیف شده است. شخصیت‌های موجود در فیلم در موقعیت‌های مختلف قرار دارند و با ارزش‌ها و باورهای خود در تضاد هستند. فیلمی عمیق و شگفت انگیز که به همه‌ی علاقه‌مندان به هنر سینما و تفکر پویا توصیه میشود.
مسائل اجتماعی و فرهنگی در فیلم بیگانه: به چه چالش‌هایی اشاره می‌کند؟
فیلم بیگانه، که ساخته‌ی رضا میرکریمی است، به مسائل اجتماعی و فرهنگی مختلف می‌پردازد که ارتباط مستقیم با داستان این فیلم دارند. در این فیلم، به مشکلاتی مانند فقر، تبعیض، تعصب، جنسیت‌گرایی و فشارهای اجتماعی و فرهنگی اشاره شده است که در جامعه جمهوری اسلامی ایران در دهه‌ی ۱۳۶۰ تداعی میشود.
محور اصلی فیلم بیگانه، فاصله‌ی میان امتیازهای اجتماعی و فرهنگی دو کتایونی جنایتکار وقتی که به خانه‌ی خود بازگشته است، است. بازگشت کشتارگر به روستای خود، باعث دگرگونی کلیت جامعه و جریانات آن میشود. از این رو، تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی که در این فیلم مشاهده میشود، به چالش‌هایی برای داستان‌نویسی، بازیگری، کارگردانی و دکوراسیون تبدیل میشود.
یکی از تحولات اصلی فیلم، تغییر در رفتارها و اعمال افراد پیرامون کتایونی است. این فیلم به طور دقیق نشان می‌دهد که چگونه دریافت اطلاعات نادرست و تعصبات اجتماعی می‌تواند باعث تحول در گرایش‌ها و رفتار افراد شود.
در نهایت، فیلم بیگانه، به دلیل کارکردهای بسیاری که از آن در زمینه‌ی فرهنگ، جامعه، رسانه و سیاست‌های اجتماعی و فرهنگی برداشت میشود، می‌تواند به عنوان یک فیلم حاوی مفاهیم شفاف و عمیق مبنایی درباره‌ی مسائل اجتماعی و فرهنگی مهم باشد.