تهیه شیر تغلیظ شده با روش سنتی
تهیه شیر تغلیظ شده با روش سنتی یکی از روشهای قدیمی و معروف در کشور ماست. در این روش، ابتدا شیر تازه روی آتش قرار داده و به داغ شدن رسانده میشود. سپس، شیر باید برای چند ساعت خنک شود تا پوست آن بالا بگیرد و روی آن ایجاد شود. در این مرحله، پوست شیر با یک کارد خشک شده و جدا میگردد.
سپس، شیر به همراه پوست روی آتش قرار میگیرد و به خورد شدن رسانده میشود. این مرحله بهطور تقریبی ۱۲ ساعت زمان میبرد. در نهایت، شیر به شکلی که به فارسی «سنبله» نامیده میشود، تبدیل میشود. این محصول غلیظ و پر از مواد مغذی است و در برخی مناطق کشور بهعنوان یک خوراکی محبوب محسوب میشود. همچنین، شیر تغلیظ شده میتواند بهعنوان افزودنی در برخی غذاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
با توجه به اینکه تهیه شیر تغلیظ شده با روش سنتی زمانبر و نیازمند توجه و دقت است، امروزه بسیاری از مردم از روشهای دیگری برای تهیه آن استفاده میکنند. از این روشها میتوان به استفاده از شیر غلیظ شده فروشگاهی یا تهیه شیر تغلیظ شده با استفاده از دستگاههای خانگی اشاره کرد. هرچند که این روشها ممکن است سریعتر و سادهتر باشند، اما محصول نهایی بدون طعم و ارزش غذایی مطلوبی خواهد داشت. در نتیجه، تهیه شیر تغلیظ شده با روش سنتی همچنان به عنوان یک روش تولید محصول باکیفیت و مرغوب در برخی مناطق کشور توصیه میشود.
راههای افزایش سطح چربی در شیر تغلیظ شده
تغلیظ شده شیر فرآیندی است که به دلیل حذف بخشی از آب موجود در شیر، باعث افزایش سطح چربی آن میشود. با توجه به استفاده گسترده از شیر تغلیظ شده در صنعت غذایی، افزایش سطح چربی در آن بسیار مهم است.
راههایی که برای افزایش سطح چربی در شیر تغلیظ شده وجود دارد عبارتند از:
1. استفاده از شیر با سطح چربی بالاتر: این روش به دلیل استفاده از شیر با سطح چربی بالاتر، سبب افزایش سطح چربی در شیر تغلیظ شده خواهد شد.
2. استفاده از مواد شیرینکننده: استفاده از مواد شیرینکننده به دلیل افزایش ضخامت شیر، باعث افزایش سطح چربی آن نیز میشود.
3. افزودن روغن و چربی به شیر: افزودن مقدار کمی روغن یا چربی به شیر تغلیظ شده، باعث افزایش سطح چربی آن خواهد شد.
4. افزودن پودر شیر: افزودن پودر شیر به شیر تغلیظ شده میتواند باعث افزایش سطح چربی آن شود.
5. افزودن کره به شیر: افزودن مقدار کمی کره به شیر تغلیظ شده میتواند باعث افزایش سطح چربی آن شود.
در نهایت با انجام هر کدام از روشهای فوق، باید بهیاد داشت که بهتر است قبل از استفاده به سینی تست تغییرات زمان و دما بپردازید.
استفاده از فناوری برای تولید شیر تغلیظ شده
شیر تغلیظ شده به یکی از محصولات پرطرفدار در صنعت شیرینی پزی و صنایع غذایی شده است. از آنجا که شیر تغلیظ شده دارای طعم و غلظت بالاتر و همچنین عمر مفید بیشتری نسبت به شیر طبیعی است، استفاده از آن در تولید محصولات غذایی مانند کرم پسته، کره بادام، بیسکوییت و برخی شیرینیها بسیار رایج شده است.
استفاده از فناوری در تولید شیر تغلیظ شده، بهبود کیفیت محصولات و افزایش بهرهوری خطوط تولید را به دنبال دارد. در فناوری تولید شیر تغلیظ شده، ابتدا شیر از طریق پالپ کنترل شده به دست میآید، سپس از طریق یک سری فرآیندهای توالیای، شیر تغلیظ شده تولید میشود.
یکی از فناوریهای مورد استفاده در تولید شیر تغلیظ شده، فرآیند اسپری شیر است. در این فرآیند، شیر از روی یک صفحه فلزی اسپری شده و به سرعت تحت تاثیر گرما قرار میگیرد. این فرآیند باعث تبخیر آب موجود در شیر میشود و شیر تغلیظ شده به دست میآید. علاوه بر فناوری اسپری شیر، استفاده از فناوری همجوشی شیر نیز در تولید شیر تغلیظ شده مورد استفاده قرار میگیرد.
استفاده از فناوری در تولید شیر تغلیظ شده باعث افزایش سرعت تولید و کاهش هزینهی تولید میگردد. همچنین، با استفاده از این فناوریها، به صورت خودکار تشخیص داده میشود که شیر تغلیظ شده به حد مطلوب رسیده است یا خیر و عملیات تولید به صورت خودکار متوقف میشود. در کل با استفاده از فناوری در تولید شیر تغلیظ شده، کیفیت محصولات بالا رفته و عملیات تولید بهبود خواهد یافت.
اصول زیستی در تهیه شیر تغلیظ شده
تولید شیر تغلیظ شده استفاده کمتری از حجم شیر در قوطی به عنوان ماده اولیه دارد، اما باعث افزایش مقادیر مواد جامد (پروتئین، چربی و ترکیبات قندی) در شیر میشود. برخلاف شیر پاستوریزه، شیر تغلیظ شده همانند شیر فرآوری نشده، در دمای پایین نگهداری میگردد و تا شش ماه دوام دارد.
هنگامی که شیر تغلیظ شده در اتاق مخصوص تولید، به عنوان ابتدایی ترین خام انتخاب میشود، نیاز است که مواد اولیه لبنی که به کار میرود، پاک و بدون هیچ گونه عفونتی باشد. در ضمن برای تولید شیر تغلیظ شده، از سیستمهای پالپکنی به منظور جداسازی اجزای جامد از مایع استفاده میشود. قبل از جداسازی، شیر به کمک مواد شیمیایی مخصوص تصفیه میشود.
تولید شیر تغلیظ شده به دلیل نگهداری بلندمدت با افزایش مقدار حجم داده شده، میزان اکسیژنی که شیر در آن حالت استفاده میشود، کاهش مییابد، تا به این ترتیب پایایی و عمر مفید شیر تغلیظ شده را بالا برود. همچنین بهکمک بستهبندی باتلاقی، از پس از باز کردن کنسرو و تخلیه شیر، مانند شیر تازه در رفتار خود عمل میکند. طبیعتاً کمپوت شیر تغلیظ شده شامل حداقل ۳۰ درصد شیر و ۷۰ درصد دگراییهای شیر خشک است.
مزایای و معایب استفاده از شیر تغلیظ شده در خانه و صنعت
شیر تغلیظ شده یک نوع شیر پرچرب است که با حذف بیشتر آب درصد چربی بیشتری دارد. مزایا و معایب استفاده از شیر تغلیظ شده در خانه و صنعت بسیار متفاوت هستند. در ادامه به توضیح کامل هر یک از آنها پرداخته شده است.
- مزایای شیر تغلیظ شده:
تقویت کالری: یکی از مزایای شیر تغلیظ شده این است که با افزایش چربی، از مصرف کالری بیشتری برخوردار است. بطوریکه افرادی که نیاز به کالری بالایی دارند میتوانند از شیر تغلیظ شده بجای شیر پاستوریزه استفاده کنند.
ماندگاری بیشتر: یکی از فواید شیر تغلیظ شده این است که ماندگاری آن در مقابل شیر معمولی بیشتر است. به عبارت دیگر، شیر تغلیظ شده به دلیل حذف بیشتر آب و افزایش چربی، دارای طول عمر بیشتری است.
تأسین سادهتر: تغلیظ شده شیر ها عمدتاً به عنوان یک جایگزین مناسب برای شیر پاستوریزه در آشپزخانهها استفاده میشود. این به هنگام پخت و پز، فرآوری و تهیه محصولات لبنی، و همچنین در تهیه انواع شیرینیها هم کاراتر است.
- معایب شیر تغلیظ شده:
بیماری های مرتبط با چربی: مصرف بیش از حد شیر تغلیظ شده میتواند باعث بروز بیماریهای مرتبط با چربی مثل بیماریهای قلبی عروقی، بیماریهای پوستی و آسیب به کبد شود.
کاهش مقدار آب مورد نیاز بدن: مصرف بیش از حد شیر تغلیظ شده میتواند باعث کاهش مقدار آب مورد نیاز بدن شده و به طور غیرمستقیم بر سلامتی کلی بدن تأثیر بگذارد.
با وجود مزایا و معایب مطرح شده، مصرف متعادل شیر تغلیظ شده میتواند به عنوان یک نوع محصول لبنی در تغذیه مناسب برخی افراد با محدودیتهای خاص مطرح باشد. همچنین توصیه میشود که برای کاهش اثرات جانبی، مصرف شیر تغلیظ شده با شیر پاستوریزه ترکیب شود.
شناخت و معرفی انواع شیر تغلیظ شده
شیر تغلیظ شده یکی از پر کاربردترین مواد غذایی است که در بسیاری از فرآیندهای صنعتی و تهیه غذاها استفاده میشود. این نوع شیر همان شیری است که از لبنیات استخراج میشود ولی به دلیل حذف بخش آبی آن، سنگینتر و غلیظتر شده است. به همین دلیل، این نوع شیر در فرآیندهای غذایی شروع کننده رابطه دهنده بین مواد غذایی مختلف است و همچنین برای غلظت دادن سسها و شیرینیها کاربرد فراوانی دارد.
شیر تغلیظ شده معمولاً در دو نوع کامل آویز و خامه ای تولید میشود. شیر خامهای موجب تغییر در بافت و کیفیت غذایی محصولات میشود، همچنین برای تولید انواع سسها کاربرد زیادی داشته و در تولید میوه خشک نیز از آن استفاده میشود. شیر تغلیظ شده آویز نیز به عنوان ماده اولیه برای تهیه انواع دسرهای سنتی، شیرینیهای قنادی، پفک و آجیل، انواع بستنی، فست فود، محصولات قنادی و ... استفاده میشود.
همچنین برای ساخت شیرینی و کیکهای قنادی نیز از شیر تغلیظ شده استفاده میشود. این نوع شیر علاوه بر قابلیت افزایش ماندگاری و بوی و طعم خوبی که به غذا میدهد، پروتئین و کلسیم بیشتری نسبت به شیر عادی دارد که برای سلامتی بدن بسیار مفید است.
بیشتر شیر تغلیظ شده در فروشگاهها بصورت آماده فروش قرار میگیرد. اما اگر شما با شناخت صحیح و دقیق انواع شیر تغلیظ شده و نحوه برخورد با آنها آشنا باشید، می توانید بدون هیچ مشکلی برای استفاده در تهیه غذاهای خود آن را به بهترین نحو استفاده کنید.