فال حافظ علامه طباطبایی

فال حافظ در نگاه علامه طباطبایی

فال حافظ به عنوان یکی از رسوم و فرهنگ‌های متداول در ایران، از سال‌ها قدیم در بین مردم مورد توجه واقع شده است. فلسفه و تعبیر کهن این رسم تعامل با معارف اسلامی و شیعیانه به خصوص در بین عرفانیان آن روزها بوده است. در این رابطه، آثاری از شیعه شناسان و عرفانیون بلندقام، از جمله میرداماد، شهید بهشتی، علامه طباطبایی و … به ارائه تعبیرهای مختلف روی فال حافظ پرداخته‌اند.

علامه طباطبایی، یکی از بزرگان دین و فلسفه در تاریخ ایران، نیز به برسمیت گیری فال حافظ به شیوه فراگیر و به دور از مرزهای سنتی به عنوان یک روش تعبیر سرگرم شده است که به بررسی سیاق منظمات گزیده‌های شعر حافظ می‌پردازد. در نگاه این متفکر دینی، فال حافظ به خصوص در مواقع و اتفاقات خاص زندگی، می‌تواند به عنوان یک مشاور و راه‌گشا پرمصرف باشد. به عنوان مثال، در مواردی که امری مشخص را با دقت و صبر بخواهیم، طبق معارف اسلام، باید به دعا به خداوند پرداخته و مورد رضایت و خوشبختی قرار دهیم. در چنین مواقعی، فال حافظ می‌تواند یک الگوی رفتاری برای مردم باشد که با خواندن و تعبیر صحیح قصیده‌های حافظ، معنویت و رضایت خداوند را بدست آورند.

در کل، فال حافظ با جذب خوانندگان و پرداختن به متن‌هایی از شعر حافظ، در عصر حاضر هم چون گذشته، مورد استفاده و توجه قرار می‌گیرد. علامه طباطبایی نیز با نوع دیدگاهی که به فال حافظ داشت، بیش از چند حق پرداخت و مورد توجه عرفانیان و شیعه شناسان دوران خود بود.

تفسیر فال حافظ توسط علامه طباطبایی

تفسیر فال حافظ توسط علامه طباطبایی، یکی از مهم‌ترین اثرهای فرهنگی ایرانی است که در آن، علامه طباطبایی، با استفاده از دانش خود از فلسفه و عرفان، فال حافظ را تفسیر و شرح می‌دهد. این کتاب، از روی تفاسیر مختلف حافظ به نگارش درآمده است و ترجمه و تفسیر شعرهای حافظ را به شیوه‌ای تحلیلی و عرفانی ارائه می‌دهد.

در این کتاب، علامه طباطبایی به دو موضوع اصلی توجه کرده است. اولاً، فرضیه‌هایی که حافظ در شعرهای خود ارائه می‌دهد را بررسی می‌کند. دوماً، شرحی از مفاهیمی که در شعرهای حافظ استفاده شده است، ارائه می‌دهد. به‌طوری‌که خواننده، با خواندن این کتاب، می‌تواند از شعرهای حافظ به عنوان مثال در فعالیت فالگیری بهترین استفاده را ببرد.

این کتاب نه تنها برای اهل عرفان و فلسفه، بلکه برای همه علاقه‌مندان به شعر و فرهنگ ایران مفید است. به طور خاص، این کتاب برای علاقمندان به تفسیر شعرهای حافظ و یا درک بهتر فعالیت فالگیری مفید است.

حکمت‌های پنهان در فال حافظ بر اساس علامه طباطبایی

فال حافظ یکی از شاخص‌ترین رسوم مردمی در ایران است که در آن به کمک دستور حروف حواشی یا خطوط به‌دست آمده از دفتر شعر حافظ، پاسخی به سؤالات شخص مطروح می‌شود. اصل فعالیت در فال حافظ بر اساس باور مردمی در برآورده یا خیر شدن آرزوهای افراد است. هر طرفدار فال حافظی همچون یک روانپزشک اجتماعی، به دنبال یافتن راهکارهایی برای حل مشکلات مختلف در زندگی خود می‌باشد.

در کنار این اعتقادات، حکمت‌های پنهان در برخی از تقاوت‌های حافظ به دید خاصی باز می‌شوند. علامه طباطبایی برای نخستین بار به بحث حکمت‌های پنهان در حافظ پرداخت و دیدگاه منحصر به فرد خود را به این موضوع ارائه کرد. بر اساس عقیده طباطبایی، شخص با توجه به مفاهیم و ارزش‌هایی که در داستان‌های حافظ نهفته شده‌اند، می‌تواند به دنبال نکات پنهان و بزرگی‌های اسرارآمیزی بگردد که به سبک وفورن فکری احساس یا ترازویی می‌رسد.

هر طرفداری از فال حافظ، باید به تمامی حکمت‌های موجود در داستان‌های حافظ توجه کند و باید نکات درونی و مخفی را که به طور ظاهری قابل درک نیستند را هم بیابد. این دیدگاه دینی به اعتقاد طباطبایی و بسیاری از افراد دیگر در جامعه ایران موجب شده که فال حافظ در این جامعه به عنوان یک سنت مقدس و بسیار قدیمی محترمترین شکل فال‌گیری باشد.

بعلاوه ، برای افرادی که به دنبال یافتن شیفتگی‌های شخصی و حقایق بدین مضمون هستند، فال حافظ به‌عنوان یکی از بهترین وسایل قابل اعتماد کمک می‌کند. با به‌کارگیری توجه و ذکر دقیق، می‌توان به یافتن پاسخ دقیق و موثقی برای سؤالات پرسیده شده در فال حافظ دست پیدا کرد. لذا، توجه به حکمت‌های پنهان در فال حافظ، نه تنها در بهترین گونه می‌تواند زندگی افراد را بهبود بخشد ، بلکه همراه با درون‌گرائی و شناوری در فراگیری داستان‌ها، می‌تواند زندگی عاطفی افراد را بهبود بخشد.

رازهای فال حافظ از دیدگاه علامه طباطبایی

رازهای فال حافظ از دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان یکی از موضوعات موردعلاقه این عالم بزرگ بوده است. آیات شعری که غزل های حافظ را تشکیل می‌دهند بیش از پنجاه هزار غیبت عالمی از معارف و اسرار است که برای تحقق این غیبت ها باید فال حافظ را صحیح تعبیر کرد.

طبّ و علوم قرآنی، فقه و کلام از جمله نکاتی است که از دغدغه های علامه طباطبایی در بررسی فال حافظ بود. در نیمه دوم قرن بیستم، علامه طباطبایی با اشاره به ارزش پیام‌های فال حافظ، به بررسی کافی و دقیق آن‌ها پرداخت. وی پی بر آن شد که فال حافظ در حقیقت الهام‌های الهی است که برای رسیدن به منظومیّتِ توحید و تلاش برای دستیابی به آن راهگشا باشد.

به نظر علامه طباطبایی، برای صحت تعبیر فال حافظ باید به چهار عنصر اصلی آن توجه کرد: فرد موجودی که فال می‌دهد، آیات حافظ، طمع فردی که فال را می‌خواند و فردی که فال را می‌ترجمه.

او بر آن بود که تعیین قضاوت درباره یک شخص از طریق مطالعه حکم حافظ و رابطه این حکم با قوانین شرعی، عرفی و عقلی برای تبیین مفهوم پنهان این آیات فالی بسیار حائز اهمیت و ارزش است. البته علامه طباطبایی همچنین بر آن بود که فال حافظ را به عنوان یک ابزار مهم و موثر جهت یادآوری ارزش‌های الهی و پرورش عمل در افراد، تأسیس کند.

آیا فال حافظ باور دارد؟ نگاه علامه طباطبایی به این موضوع

فال حافظ از جمله مسائل مهم و عمیق در فرهنگ مردم ایران به شمار می‌رود که از دوران‌های قدیم و در طول تاریخ به عنوان یکی از روش‌های پیشگویی استفاده شده است. بعضی اعتقاد دارند که فال حافظ در برگیرنده یادداشت‌هایی است که حضرت حافظ شیرازی در طول عمر خود به عنوان رقعه‌های شخصی در جایی نوشته و از آن برای پیشگویی استفاده کرده است.

اما علامه طباطبایی درباره این مسئله دیدگاه دیگری دارد و می‌گوید: "فال حافظ از ابداعاتی است که مردم ایران در طول تاریخ خود ساخته‌اند و شاید به این دلیل همهٔ مردم آن را دوست دارند و به آن اعتماد دارند که به آن زیاد اعتقاد دارند."

علامه طباطبایی معتقد است که فال حافظ هیچ‌گونه ارتباطی با مهر نبوده و فعلاً هیچ کسی مغزش را نخورده است که چگونه محل روز و ماه و ساعت و سال پیدا شده و چطور می‌توان رقعه فالی را با آن ارتباط داد. همچنین، او معتقد است که امکان تکرار یک فال یا اینکه آن را بازبینی کرد، وجود نداشته و فال چند برابر متفاوت و مغایرت دارد.

به هر حال، به طور کلی می‌توان گفت که فال حافظ یکی از شاخص‌ترین عناصر فرهنگ ملی ماست که بسیاری از افراد به آن معتقدند و باور دارند. این باور و این دیدگاه براساس تجربیات اجدادمان در گذشته شکل گرفته و با شرایط و زمانهای مختلف تغییر کرده است، اما همچنان در بین مردم رواج دارد و به عنوان یکی از راه‌های پیشگویی تلقی می‌شود.

تحلیل علامه طباطبایی از علم استخاره و فال‌گیری

استخاره و فال‌گیری از جمله روش‌هایی هستند که در فرهنگ ایران از دوران باستان به کار گرفته شده‌اند. استخاره به معنی گرفتن راهنمایی الهی بوده و به صورتی است که فردی که در مسیری دچار تردید شده باشد، با استفاده از روش‌های خاص، سوال خود را از خداوند می‌پرسد. فال‌گیری هم به عنوان یکی دیگر از روش‌های پیش‌گویی در فرهنگ ایران قرار دارد. در این روش، یک کاغذ یا قطعه پارچه با متن خاصی بر روی آن، به طور دقیق برش داده می‌شود و به صورتی که فردی که فال‌گیری می‌کند، باید این قطعه را انتخاب کند و از آن خواند.

نظرات علمای اسلامی در مورد استخاره و فال‌گیری متفاوت بوده است. برای مثال، علامه طباطبایی در فرعونیت خطاب به استخاره به عنوان یک رای و چشم‌پوشی از هدف اخلاص مذهبی و تعالیم اسلامی توصیف کرده و بر این باور است که توصیه نمی‌شود که به شخصی که در امور خود تردید دارد، پیشنهاد شود که از استخاره استفاده کند.

علامه طباطبایی، توصیه شده است که به جای استخاره، به مطالعه، تفکر، شور و شعور، اخذ مشورت با منابع موثق، نظر سختکوشانه و برادری مردم با یکدیگر اعتماد کنند. به عبارت دیگر، باید به شخصیت و توانمندی‌های خود و درک عمیق درباره خویش ، به جای یک رای سریع و خیلی چشم‌پوشی از مسائل، اعتماد کرد.

ثبت شده‌ی خودبلایگانی پاسخی به صورت صریح و معین نیست، اما می‌توان تشخیص داد که در نگرش علامه طباطبایی، استفاده از استخاره و فال‌گیری کمی دور از منطق فلسفی و اخلاقی جامه‌ی مذهبی پوشیده است.